Door de klimaatverandering staan de meest waterschappen in Noord-Nederland voor grote opgaven waar het gaat om klimaatadaptatie. Dat geldt ook voor het waterschap Noorderzijlvest (provincie Groningen). In het beheergebied van het waterschap zijn een groot aantal maatregelen nodig om in te spelen op klimaatveranderingen en bodemdaling door gaswinning. Een van deze beheergebieden is het Lauwersmeergebied en het achterland in het Hogeland, waar ook het dorp Zoutkamp is gelegen. Uit een eerdere studie blijkt dat het in dit gebied voor de komende 30 jaar noodzakelijk is om een aantal investeringen te doen in de waterstaatkundige werken in Zoutkamp en haar directe omgeving.
Over Zoutkamp
Zoutkamp is een historisch vissersplaatsje aan het Lauwersmeer in het noordelijkste deel van de provincie Groningen. In 1576 werd de schans Soltecampe gebouwd als bolwerk van de troepen van de Spaanse koning. Bij de afsluiting in 1969 van de Lauwerszee is de rol van Zoutkamp, toen nog gelegen achter de Zeedijk, verandert. De vissersvloot verhuisde naar het nabij gelegen Lauwersoog en de oude zeedijk en de hierin gelegen historische sluizen verloren volledig hun functie.
Combineren en verbinden
Anno 2021 ligt het dorp op een kruising van waterwegen en tussen de recreatieve ontwikkelgebieden Lauwersmeer en Reitdiepdal. Daarnaast zijn er in Zoutkamp meerdere landschappelijke en cultuurhistorische elementen te vinden die betrekking hebben op het leven met en de strijd tegen de zee. Vanuit die gedachte wil het dorp zich verder ontwikkelen door de unieke combinatie van oude en nieuwe waterwerken, zichtbaar en ‘beleefbaar’ te maken. Toen duidelijk werd dat het waterschap Noorderzijlvest aan de slag moest met de waterveiligheidsopgave in het gebied, hebben de Zoutkampers samen met de gemeente het Hogeland, de provincie Groningen en het waterschap zelf gewerkt aan het plan ‘Nieuwe Waterwerken Zoutkamp’.
Waterveiligheid verbeteren en recreatie versterken
Met dit plan is het mogelijk om de waterveiligheid te verbeteren en tegelijk te werken aan het versterken van de toeristisch recreatieve mogelijkheden rond het Lauwersmeer en de vaarrecreatie richting Het Hogeland en Stad. Zo bestaat het plan o.a. uit het realiseren van meerdere toeristische ontsluitingen naar het dorp Zoutkamp, een flinke verbetering van de entree van het dorp, de aanleg van aanmeervoorzieningen en het restaureren van de cultuurhistorie in het dorp. Waaronder het realiseren van een nieuwe schutsluis in de rijks monumentale Husingosluis.
In de huidige situatie wordt, zodra het bestaande gemaal in werking treedt, het Hunsingokanaal voor scheepvaart afgesloten. Met de realisatie van een schutsluis in het rijksmonument worden toerisme en recreatie bevorderd en gefaciliteerd. De verwachting is dat door het oplossen van dit knelpunt voor de vaarrecreatie dit meer vaartoeristen trekt die nu voor deze vaarroute naar Het Hogeland kiezen. Verder wordt een nieuw (elektrisch) gemaal gebouwd op een andere locatie dan waar het huidige gemaal staat. Omdat het nieuwe gemaal nabij de rijks monumentale sluis wordt geplaatst, wordt het ontwerp en de precieze plaats zoveel mogelijk ruimtelijk en visueel geïntegreerd in de historische structuur (bij monumentale sluis en voormalige zeedijk). Tot slot worden erfgoed gerelateerde objecten, zoals Muraltbekleding in de dijk, zoveel mogelijk meegenomen in het project. Én wordt er rekening gehouden met het versterken van de ecologie door de aanleg van een vismigratierivier.
Actieve promotie en marketing
Naast de ingrepen die gedaan worden voor de waterveiligheid en de recreatieve versterking van het dorp, wordt Zoutkamp door de Stichting promotie Waddenland en het Visserijmuseum actief gepromoot en bekend gemaakt als gezellig vissersdorp. Dit moet zorgen voor een aanzuigende werking van zowel de varende- als de landrecreant. Samen met ondernemers en de Kopgroep Zoutkamp is een programma opgesteld en zijn activiteiten benoemd. Tevens is aansluiting gezocht bij Visit Wadden en marketing Groningen.
Al met al draagt het project op deze wijze bij aan verschillende gebiedsopgaven in het gebied wat betreft waterveiligheid en versterking van de ecologie. Daarnaast zorgt het voor een verbetering voor de recreatieve beleving van Zoutkamp en haar omgeving wat weer bijdraagt aan de economische activiteiten in en rond het dorp.
Kosten en bijdrage aan opgaven IKW
Het project is een samenwerking tussen Waterschap Noorderzijlvest, gemeente het Hogeland en provincie Groningen en kan rekenen op brede maatschappelijke steun uit de directe omgeving. Op 2 juli heeft de stuurgroep van het IKW groen licht gegeven aan het project om een subsidieaanvraag in te dienen bij het Waddenfonds die daar in de komende 5 à 6 maanden over besluit. Verwacht wordt dat de uitgelokte investeringen net zo hoog zullen zijn als de directe investeringen. In totaal zullen deze directe investeringen voor de koppelkansen en promotie van Zoutkamp rond de € 7,08 mln. zijn, waarvan € 1.860.000,- als subsidie van het Waddenfonds wordt gevraagd. Overige investeringen komen uit eigen middelen van provincie Groningen vanuit het Nationaal Programma Groningen Thematisch en Erfgoedprogramma en vanuit eigen middelen van de Gemeente Het Hoge Land via het Nationaal Programma Groningen Lokaal.
